Ala
(Görmeli) Köprü
Konya’da Ermenek-Anamur yolu üzerinde,
Görmeli yakınında bulunan köprü Karamanoğulları tarafından yaptırılmıştır.
Tek ana kemerli taş köprü, bir büyük göz ve
bir de boşaltma gözü bulunmaktadır. Tek büyük ana gözlü Selçuklu devri Anadolu
köprüleri, iki yana kuvvetli meyillerle inen kuruluşları ile tipik bir mimariye
sahipken, burada durum farklıdır. Ana kemere rağmen, düz olarak kurulmuş,
boşaltma gözünün kemer kilittaşı da, hemen ana kemerin seviyesine
oturtulmuştur.
Köprünün kilittaşı bitkisel, alçak kabartma
bir bezekle süslenmiştir. Boşaltma gözü kemerinin sağ tarafındaki (membada),
dikdörtgen silmelerle çevrili, küçük panoda da köprüyü yapan mimarin adı
–Süleyman bin Yusuf - okunmaktadır.
Yapı, 2009 yılında inşaatı tamamlanan Ermenek Barajı suları altında kalmıştır.
Horozlu
Han
Konya-Denizli yolu üzerinde bulunan han, Konya’ya giren
sultanların karşılandığı ya da çıkan sultanların uğurlandığı Ruzbe Ovası’nda
inşa edilmiştir. Yapının banisi Esedüddin Ruzbe, II. Keyhüsrev’in emiri idi.
Doğu-batı doğrultusunda, kareye yakın dikdörtgen planlı olan han, beş bölümlü
kapalı mekân ve avlu kısmından oluşmaktadır. Kubbelidir. Yapı, büyük ölçüde
tahrip olmuştur.
Dokuzun
Han
Konya-Akşehir yolunun 25. kilometresinde bulunur. Emir-i
İğdişan Hacı İbrahim B. Ebu Bekr tarafından 1210’da yaptırılmıştır. Üç kısımdan
oluşan bir kapalı bölümü ve aynı genişlik ve büyüklükte bir avlusu vardır.
19. yüzyılın sonlarında yolun genişletilmesi ve ulaşım
araçlarının değişmesi, yapıyı olumsuz yönde etkilemiş ve han kullanım dışı
kalmıştır. Bu yüzyılda han bir dönem karakol olarak kullanılmıştır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında i karakol kaldırılmış ve yapı tamamen
terkedilmiştir. Uzun yıllar harap durumda kaldıktan sonra 1990-95 yıllarında,
kazı ve onarım çalışmaları sonucunda yapıdaki kapalı kısım onarılarak koruma
altına alınmıştır. Han, kısmen özgünlüğünü yitirmiştir.
Argıt Hanı
Konya-Akşehir
yolu üzerinde yer almaktadır. 1201-02’de dönemin başkomutanı Sipehsalar
Şemseddin Altun-Apa tarafından yaptırılan han, kuzey-güney doğrultusunda
dikdörtgen planlıdır. Payeler (taşıyıcı ayak) üzerine atılan kemerlerle üç
bölüme ayrılmış kapalı bölüm ile bunun kuzeyindeki avlu bölümünden
oluşmaktadır.
Sahip Ata (İshaklı)
Hanı
Anadolu
Selçuklu Devleti’nin en ünlü vezirlerinden biri olan Sahip Ata Fahrettin Ali
tarafından 1249 yılında yaptırılan han, Afyon Akşehir Çay yolunda yer alır.
Dikdörtgen planlı beş bölümlü kapalı kısım ve daha büyük boyutlu kare planlı
avludan oluşmaktadır. Orta sahnın üzerinde kubbe yer alır. Avlunun ortasında
dört paye (taşıyıcı ayak) üzerinde yükselen, çift taraflı merdivenlerle çıkılan
kare planlı, üzeri kubbe ile örtülü köşk mescit bulunur. Kuzeybatısındaki çift
sıra revaklı avlunun güney bölümü büyük ölçüde yıkılmıştır. Avlunun doğusunda
eksende, dışa taşkın ve cepheden yüksek tutulmuş anıtsal taçkapısı
bulunur.
Ebul Mücahit Yusuf
(Çay-Taş) Han
Han,
Anadolu Selçukluları’nın batıya uzanan kervanyollarından biri olan Konya-Afyon
güzergâhı üzerindeki Afyon’un Çay ilçesinde yer alır. Çay ilçesi Batı
Anadolu’yu Orta Anadolu’ya bağlayan önemli bir yerleşim yeridir.
1278-79’da
dönemin önemli devlet adamlarından Ebul Mücahit Yusuf bin Yakup tarafından
yaptırılan han; medrese, türbe, çeşme ve hamamdan oluşan bir yapı topluluğu
içinde yer almaktadır. Kare planlı kapalı bölüm ve kuzey-güney doğrultusundaki
dikdörtgen planlı yapıdan oluşan avlusu, günümüzde yok olmuş durumdadır. Kapalı
mekân, üzerleri sivri tonoz örtülü beş bölümden oluşmaktadır. Ortadaki bölüm
kubbelidir. Kapalı bölümün taçkapısında kapı kemeri üzerinde, madalyon içinde
bir aslan figürü görülür.
Issız Han
Bursa
Karacabey’de yer alan yapı, 1394-1395 yılında Celalüddin Eyne Bey Bin Felek
Meliküddin tarafından yaptırılmıştır. Yapı dikdörtgen planlıdır. Kuzey-güney
doğrultusunda yer alan han, kapalı tek mekânlı bir Osmanlı hanıdır. Giriş
eyvanı güneyde bulunmaktadır.
